حال و آینده خانه های هوشمند - قسمت دوم
حال و آینده ساختمانهای هوشمند – قسمت دوم
به قلم : سعید شیرمحمدی کارسناس ارشد ارتباطات و فناوری اطلاعات
در قسمت اول این بحث ، استاندارد KNX معرفی و بیان گردید که این استاندارد ، استاندارد اصلی اتحادیه اروپا در خانه های هوشمند است که خود از ترکیب و ادغام سه استاندارد قدیمی دیگر EHS ، EHB و BCI که هر یک با هدف خاصی ایجاد شده بودند ، بوجود آمده و به صورت عملیاتی و شفاف راهکارهای اجرائی خوبی را برای مدیریت همه جانبه ساختمان ارائه می نماید .
این استاندارد بر مبنای مدل هفت لایه ای OSI تشکیل یافته که در پایین ترین لایه ، لایه فیزیکی قرار دارد و به عنوان مهمترین لایه ارتباطی این مدل شناخته می شود . در استاندارد فوق ، بسترهای ارتباطی فیزیکی زیادی به منظور انتقال اطلاعات و ارتباط زیرسیستمها با پردازنده اصلی تعریف گردیده است که عبارتند از :
- سیم کشی با زوج سیم به هم تابیده Twisted Pair (TP)
- شبکه برق ساختمان Power Line (PL)
- امواج رادیوئی Radio Frequency (RF)
- شبکه اترنت Ethernet (IP)
اهمیت پرداختن به موضوع لایه فیزیکی از این رو هست که شرایط محیطی خانه ، انتظارات و نیازهای صاحبان خانه ها و هزینه تمام شده هر پروژه ، بستگی مستقیم با فناوری مورد استفاده در این لایه خواهد داشت ، با در نظر گرفتن اینکه روز به روز نوع فناوری مورد استفاده در حال تغییر می باشد لذا ضرورت دارد در انتخاب هر کدام از بسترهای ارتباطی فوق ، انعطاف پذیری فناوری انتخاب شده در قبال پیشرفتهای آینده نیز لحاظ شده باشد .
هر یک از این بسترهای ارتباطی مزایا و معایب خاص خودشان را دارا می باشند . در اکثر مواقع ، صاحبان خانه های هوشمند تمایل چندانی به تخریب دیوارها و تغییر دکور خانه ها - که هزینه های زیادی نموده اند - در اثر سیم کشی از خود نشان نمی دهند و ترجیح میدهند با روشهای آسان از این فناوریها بهره مند شوند .
میتوان در یک تقسیم بندی ، لایه فیزیکی مورد اشاره را به دو دسته کلی زیر تقسیم بندی نمود :
1. شبکه ارتباطی بی سیم که بهتر است برای ساختمانهای آماده مورد استفاده قرار گیرد .
2. شبکه ارتباطی با سیم که برای ساختمانهای در حال ساخت میتواند بهترین گزینه باشد .
در شبکه های ارتباطی با سیم ، در خانه های معمولی شاهد انواع سیم کشی های تلفن ، آنتن ، دوربین مدار بسته و غیره از طریق کابلهای کواکسیال ، شبکه و ... هستیم اما در خانه های هوشمند تمامی این کابلها حذف شده و فقط از یک کابل شبکه تمامی سیستمهای فوق را با یکدیگر ارتباط می دهیم و ارتباط تمامی زیر سیستمهایی که نیاز به تبادل اطلاعات دارند از قبیل تلویزیون ، دوربین ها ، سیستمهای سرمایشی و گرمایشی ، کلیدهای لمسی ، لامپهای هوشمند و غیره از طریق این شبکه انجام می پذیرد .
در تقسیم بندی ارائه شده بر اساس ارتباط بی سیم یا باسیم ، لازم است ابتدا بر خواسته ها ، نیازها و شرایط محیطی خانه توجه شود و سپس در مرحله بعد به عواملی مانند فناوری مورد استفاده و هزینه تمام شده پرداخته شود که البته در برخی شرایط ، بهتر است به صورت ترکیبی ، هر دو این روشها را مورد استفاده قرار داد .
علاوه بر نیازها و انتظارات مشتری و نیز سرعت و اطمینان و هزینه تمام شده هر طرح ، هر یک از فناوریهای بکار گرفته شده باید در برابر پیشرفتهای آینده و تجهیزات متنوعی که قرار است در آینده روانه بازار گردد انعطاف پذیری لازم را داشته باشد تا بتواند به عنوان طرحی پویا ، جذاب و ماندگار به شمار آید .
همچنین ، انتخاب نوع تجهیزات مورد استفاده در هوشمند سازی از قبیل تجهیزات تابلوی کنترل ، تجهیزات دیواری منصوبه از قبیل کلیدهای لمسی ، Touch Panel ، سنسورهای مختلف از قبیل سنسورهای حرکتی ، روشنایی ، تردد و ... نقش تعیین کننده ای در انتخاب فناوری مورد استفاده در بستر ارتباطی داشته و ضروری است کیفیت ، کارآئی ، طول عمر و نیز استانداردهای مورد استفاده در این تجهیزات نیز مورد نظر قرار گرفته باشد .
امروزه ، برخی از کشورهای اروپایی از جمله آلمان و اسپانیا ، علاوه بر پارامترهای ذکر شده ، زیبایی و تنوع رنگ و اندازه را نیز به محصولات خود اضافه نموده اند ؛ هر چند که این سیستمها در مقایسه با تجهیزات تولید شده توسط کشورهای آسیایی از جمله چین و کره قیمت نسبتاً بالایی دارند.
همچنانکه قبلاً نیز بیان گردید پیشرفتهای بوجود آمده در علوم ارتباطات و کامپیوتر از جمله پردازنده های چند هسته ای ، نرم افزارها و سیستم عاملهای متن باز ، نمایشگرهای لمسی و فناوریهای ارتباطی بی سیم ، امروزه بحث خانه های هوشمند را به موضوعی جدی تبدیل نموده و کاهش هزینه ها ، افزایش سرعت ، پایداری و ضریب اطمینان این سیستمها را در پی داشته است .
اگر استفاده عمومی از آیفن های صوتی در خانه های در حال ساخت را مربوط به دو دهه قبل ، آیفن های تصویری را مربوط به یک دهه قبل تصور نمائیم به یقین استفاده از فناوری خانه هوشمند نیز مربوط به دهه پیش رو خواهد بود که به صورت عمومی در اکثر خانه های جدید مورد استفاده قرار گرفته و به یک ضرورت تبدیل خواهد شد . امروزه ، در اکثر کلانشهرها از جمله شهر اولین ها ، شاهد گرایش صاحبان خانه های لوکس ، مدیران هتلها و مجتمع های اداری و تجاری در حال ساخت به استفاده از این فناوریها هستیم طوری که پیش بینی می شود در پنج سال آینده بیش از بیست درصد ساخت و سازهای جدید کلانشهر تبریز به این سیستمها مجهز شوند .
با همه این تفاسیر ، حفظ حریم خصوصی افراد و مباحث جدی مربوط به رعایت اصول امنیت فیزیکی و امنیت فضای تبادل اطلاعات ، نبایستی مورد غفلت واقع شود چرا که استفاده از بسترهای ارتباطی عمومی از قبیل اینترنت ، بایدها و نبایدهای مهمی را ایجاب می نماید به همین دلیل است که نقش شرکتهای محلی ارائه دهنده این خدمات در تمامی مراحل پیاده سازی سیستم از قبیل ارائه خدمات مشاوره ای ، بررسی امکان سنجی ، ارائه طرح اولیه فنی ، انتخاب تجهیزات و تهیه LOM ، طرح نهایی ، تست و تحویل سیستم و به خصوص پشتیبانی طرح ، اهمیت فوق العاده ای را دارا می باشد .
شناخت کامل شرکتهای ارائه دهنده این خدمات از بحث های امنیتی به ویژه در موضوع انتخاب بستر ارتباطی ، استانداردها ، کیفیت و کارآئی محصولات ، در کنار آگاهی از سلیقه مشتریان ، نقاط مثبت و منفی هر برند ، قیمت رقابتی محصولات و نحوه ارائه گارانتی توسط شرکتهای سازنده ، شرط لازم و کافی برای ورود به این فناوری می باشد که نیازمند تخصص و بینش عمیق سخت افزاری و نرم افزاری می باشد .
در قسمتهای بعدی در خصوص ساختار کلی ، اجزای تشکیل دهنده ، نرم افزارهای مورد استفاده و نیز نحوه کنترل هوشمند تجهیزات به کمک جمع آوری اطلاعات از طریق سنسورهای نصب شده و یا فرامین صادر شده توسط گوشی همراه ، پیامک ، کنترل از راه دور و ... بحث گردیده و مصادیق عینی و عملی هوشمند سازی در قسمتهای مختلف ساختمان از جمله پارکینگ و مشاعات ، پذیرایی ، سرویس های بهداشتی و ... تشریح خواهد شد .
